Για την πλειονότητα του 1 και πλέον εκατομμυρίου συμπολιτών μας που ζουν με αναπηρία η πρόσβαση στην υγεία, στις υπηρεσίες και τις δομές που χρειάζονται, δεν είναι αυτονόητη. Για την ακρίβεια για ένα σημαντικό ποσοστό εξ αυτών παραμένει ακόμη και στις μέρες μας ανεκπλήρωτη ανάγκη.
Η Ελλάδα σημειώνει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ατόμων με αναπηρία που δηλώνουν ότι οι ανάγκες τους για ιατρική εξέταση παραμένουν ανεκπλήρωτες, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 19%, έναντι του Ευρωπαϊκού μέσου όρου στο 4%. Το αντίστοιχο ποσοστό για τον πληθυσμό χωρίς αναπηρία ανέρχεται στο 3% στην Ελλάδα, ενώ αγγίζει οριακά το 1% στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συστάσεις και κατευθύνσεις
Την ανάγκη για βελτίωση της εικόνας αυτής και άρα και της καθημερινότητας των συνανθρώπων μας με αναπηρία υπογράμμισε και η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που συνέταξε μια σειρά συστάσεων για την Ελλάδα.
Με αυτές η επιτροπή καλεί τη χώρα μας να εφαρμόσει μία σταθερή, συνεχιζόμενη, μακροπρόθεσμη στρατηγική, που θα περιλαμβάνει αποτελεσματικά και εναρμονισμένα μέτρα τα οποία θα εγγυώνται την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις υπηρεσίες υγείας στις αστικές και αγροτικές περιοχές.
Παράλληλα, θα παρακολουθεί αποτελεσματικά αν η υλοποίηση της παροχής υπηρεσιών υγείας σε άτομα με αναπηρία από παρόχους υπηρεσιών υγείας γίνεται σε ίση βάση με όλους και να καταστήσει τις εγκαταστάσεις υγείας, τον εξοπλισμό και τα εργαλεία προσβάσιμα, με έμφαση στη διασφάλιση πρόσβασης γυναικών και κοριτσιών με αναπηρία σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.
Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται, άλλωστε και οι κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής σχετικά με τη βελτίωση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε ολόκληρο το φάσμα υγειονομικής περίθαλψης σε αστικές και αγροτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης και των υπηρεσιών πρόληψης, την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης, την ανάπτυξη στρατηγικών στήριξης για ασθενείς με αναπηρία που σχετίζονται με σπάνιες παθήσεις και την εξέταση τρόπων διευκόλυνσης της πρόσβασης σε πρωτοποριακές θεραπείες, μεταξύ άλλων με την αξιοποίηση των ψηφιακών καινοτομιών.
Οι 4 στόχοι
Οι συστάσεις της Επιτροπής και οι κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής, μαζί με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες για την υγεία και την αποκατάσταση και επαναποκατάσταση αποτέλεσαν και το «όχημα» για τη σύνταξη της Εθνική Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία 2024-2030 «Μια Ελλάδα με Όλους για Όλους».
«Η Εθνική Στρατηγική θέτει τις βασικές αρχές και εξειδικεύεται σε 170 οριζόντιες και στοχευμένες δράσεις με παρεμβάσεις σε 6 άξονες για τη βελτίωση της προσβασιμότητας, της εκπαίδευσης, της απασχόλησης, της υγείας, της αποϊδρυματοποίησης και της ορατότητας των Ατόμων με Αναπηρία», σημειώνεται.
Όπως διευκρινίζεται, «η υλοποίηση των δράσεων αφορά στο σύνολο των Υπουργείων, Περιφερειών και Δήμων με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους άνω των 600 εκατ. ευρώ».
Ο τρίτος πυλώνας αφορά στην πρόσβαση στην υγεία και στη βελτίωση των δεικτών για τα άτομα με αναπηρία και προς αυτή την κατεύθυνση θέτει 4 στόχους:
- Εξασφάλιση ανεμπόδιστης πρόσβασης σε όλες τις δομές υγείας
- Βελτίωση δομών και υπηρεσιών αρωγής
- Ενίσχυση αυτονομίας στη λήψη ιατρικών αποφάσεων
- Ενίσχυση ευαισθητοποίησης και κατάρτισης
Δημόσια και προσβάσιμη διαβούλευση
Η Εθνική Στρατηγική τέθηκε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση την περασμένη Δευτέρα 29 Απριλίου, από τον Υπουργό Επικρατείας, Άκη Σκέρτσο, αρμόδιο Συντονιστή της Κυβέρνησης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, με «βασική επιδίωξη της είναι η αύξηση της ορατότητας των Ατόμων με Αναπηρία και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας».
Μάλιστα, για πρώτη φορά η διαβούλευση τίθεται και «σε ένα πλήρως προσβάσιμο ψηφιακό περιβάλλον (amea.gov.gr), προκειμένου να διασφαλιστεί η ανεμπόδιστη επικοινωνία με όλους τους άμεσα ενδιαφερόμενους», όπως αναφέρεται.
Η διαδικασία θα ολοκληρωθεί την Κυριακή 19 Μαΐου, στις 21.00.
Στόχος Ι: Εξασφάλιση ανεμπόδιστης πρόσβασης σε όλες τις δομές υγείας
Στον παρόντα στόχο εντάσσονται δράσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε όλες τις δομές υγείας και σε μια προσωποκεντρική και εξειδικευμένη υγειονομική περίθαλψη.
Έτσι, έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:
- Πλήρης πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε ολόκληρο το φάσμα της υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβάθμιας υγείας και φροντίδας, των υπηρεσιών πρόληψης, καθώς και της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης.
Φορέας υλοποίησης είναι το Υπουργείο Υγείας.
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως τον Δεκέμβριο 2030, με πρώτο ορόσημο το σχεδιασμό μεθοδολογίας αξιολόγησης πλήρους προσβασιμότητας στην υγειονομική περίθαλψη έως τον Δεκέμβριο 2025.
- Πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε μια προσωποκεντρική και εξειδικευμένη υγειονομική περίθαλψη χωρίς αποκλεισμούς, η οποία βασίζεται στην ελεύθερη και τεκμηριωμένη συναίνεση.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως τον Δεκέμβριο 2030, με πρώτο ορόσημο την ολοκλήρωση σχεδίου παροχής προσωποκεντρικής και εξειδικευμένης περίθαλψης έως τον Δεκέμβριο 2025.
Στόχος ΙΙ: Βελτίωση δομών και υπηρεσιών αρωγής
Στον παρόντα στόχο εντάσσονται δράσεις για τη βελτίωση των δομών και υπηρεσιών στήριξης και αρωγής των ατόμων με αναπηρία με στόχο τη μείωση του χρόνου αναμονής και μετακίνησης για λόγους υγειονομικής περίθαλψης, τη βέλτιστη καταβολή παροχών υγείας και την καλύτερη εξυπηρέτησή τους σε δομές υγείας.
Προς τον Στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:
- Δημιουργία Κέντρων Αναφοράς για Χρόνιες Παθήσεις, στα οποία ασθενείς θα παρακολουθούνται από το σύνολο των επαγγελματιών υγείας που απαιτείται, με στόχο τη μείωση χρόνου αναμονής και μετακίνησης και τη βελτίωση της κατάστασης υγείας τους μέσα από την ολιστική και διεπιστημονική αντιμετώπιση.
Φορείς υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
- Σύσταση διεύθυνσης αποκατάστασης και διεύθυνσης για ζητήματα υγείας ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις εντός του Υπουργείου Υγείας, με αντικείμενο τον συντονισμό και την παρακολούθηση σχετικών πολιτικών.
Φορείς Υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας, Υπουργείο Εσωτερικών και Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
- Τροποποίηση και συμπλήρωση του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας (ΕΚΠΥ) και ειδικότερα του παραρτήματος με τις τεχνικές προδιαγραφές των τεχνικών βοηθημάτων ανά κατηγορία αναπηρίας.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
- Θέσπιση και εφαρμογή Εθνικής Στρατηγικής Αποκατάστασης.
Φορείς υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2030 με πρώτο ορόσημο την εκπόνηση σχεδίου της Εθνικής Στρατηγικής Αποκατάστασης έως τον Δεκέμβριο 2025.
- Σύσταση και λειτουργία Γραφείου Επικοινωνίας και Υποστήριξης Ασθενών για ζητήματα αναπηρίας ή/και ασθένειας με στόχο να λειτουργήσει ως κέντρο αναφοράς και να συμβάλει στην αναβάθμιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
Στόχος ΙΙΙ: Ενίσχυση αυτονομίας στη λήψη ιατρικών αποφάσεων
Στον παρόντα στόχο εντάσσονται δράσεις για την ενίσχυση της εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία σε φορείς υγείας και της αυτονομίας και ανεξαρτησίας τους σε ιατρικό πλαίσιο.
Προς τον Στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:
- Αναθεώρηση του θεσμού της ακούσιας νοσηλείας.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
- Εντατικοποίηση της αποασυλοποίησης και ενίσχυση της συμπερίληψης σε κοινοτικές στεγαστικές μονάδες ψυχικής υγείας με βελτίωση συστημάτων και διαδικασιών που αποσκοπούν στην αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας για τα άτομα με αναπηρία.
Φορείς υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
Στόχος ΙV: Ενίσχυση ευαισθητοποίησης και κατάρτισης
Στον παρόντα στόχο εντάσσονται δράσεις για την ενίσχυση (α) της ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού σχετικά με σπάνιες παθήσεις και (β) της κατάρτισης νοσηλευτών και επαγγελματικών υγείας.
Προς τον Στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:
- Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και ανάπτυξη στρατηγικών στήριξης για ασθενείς με αναπηρία που σχετίζονται με σπάνιες παθήσεις και η εξέταση υιοθέτησης μηχανισμών διευκόλυνσης της πρόσβασης σε πρωτοποριακές θεραπείες, μεταξύ άλλων με την αξιοποίηση ψηφιακών καινοτομιών μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
- Ενίσχυση προγραμμάτων επιμόρφωσης και κατάρτισης νοσηλευτών και επαγγελματιών υγείας σε ζητήματα προσβασιμότητας, δικαιωμάτων ατόμων με αναπηρία, μεθόδων επικοινωνίας, εξυπηρέτησης και κλινικής πρακτικής προσαρμοσμένης στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας.
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως τον Δεκέμβριο 2030 με πρώτο ορόσημο το σχεδιασμό και την υλοποίηση τουλάχιστον 3 δράσεων επιμόρφωσης έως τον Δεκέμβριο 2025.