Ο κ. Κωνσταντίνος Μεθενίτης, καθηγητής Χημείας στο ΕΚΠΑ, μίλησε στην πρωινή εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού Open, «Τώρα ό,τι συμβαίνει» και εξήγησε τις συνέπειες που έχει η επαφή του ανθρώπινου δέρματος με το βιτριόλι. Μάλιστα, ο καθηγητής προχώρησε και σε κάποια μικρά πειράματα, έτσι ώστε να καταδείξει την επικινδυνότητα του οξέος και το πόσο μεγάλα προβλήματα μπορεί να προκαλέσει.
«Είναι το θειικό οξύ, ένα από τα ανόργανα οξέα, με μεγάλες εφαρμογές στη βιομηχανία. Το βιτριόλι είναι το πυκνό θειικό οξύ. Η χρήση πρέπει να γίνεται από ανθρώπους που ξέρουν τον χειρισμό, με ειδικά μέτρα προφύλαξης, και σε ειδικούς χώρους», εξήγησε μεταξύ άλλων.
«Θα πρέπει να υπάρχει πιστοποιητικό χρήσης, οι εταιρίες δεν το δίνουν αλλά ζητάνε ταυτότητα και στοιχεία. Το νομικό πλαίσιο, πάντως, υπάρχει», επεσήμανε για το κατά πόσο μπορεί να το προμηθευτεί κάποιος νόμιμα.
Σύμφωνα με τον κ. Μεθενίτη, το βιτριόλι έχει τριπλή δράση στον ανθρώπινο ιστό. Συγκεκριμένα, όπως όλα τα οξέα, προκαλεί χημικό έγκαυμα, ενώ η ένωση με το νερό εκλύει πολύ υψηλά ποσοστά θερμότητας. Επίσης, έχει επιθετική αφαίρεση νερού, αυτό το κάνει και πολύ επικίνδυνο. Διασπά την ένωση του υδρογόνου με το οξυγόνο, αφαιρεί και τα δυο με αναλογία δυο προς ένα.
«Κατά τύχη έχει ακόμα το μάτι της η Ιωάννα»
«Ένα χημικό έγκαυμα είναι το πιο επείγον περιστατικό. Όταν πέφτει στο δέρμα ή στο μάτι, η δράση του συνεχίζει για πολύ χρόνο. Ξεπλένουμε αλλά επιμένουμε μέχρι να αλλάξει το PH, γιατί δεν τελειώνει η δράση του. Αλλάζει τη σύσταση των πρωτεϊνών στο δέρμα και συνεχίζει πιο βαθιά», είπε στην ίδια εκπομπή ο Γιώργος Κυμιώτης, οφθαλμίατρος της Ιωάννας Παλιοσπύρου.
«Βλέποντας και το πείραμα του κ. συνάδελφου, αισθάνομαι τυχερός που η Ιωάννα έχει ακόμα το μάτι. Κάναμε έναν μεγάλο αγώνα να σώσουμε το μάτι σαν υπόσταση, κινδύνευσε να τρυπήσει. Μετά είχε άλλες επιπλοκές, όπως μια μόλυνση που ήταν δύσκολο να αντιμετωπιστεί», πρόσθεσε.
«Έχει μια λειτουργική όραση, αλλά συνεχίζονται οι επιπλοκές. Είναι ένας Γολγοθάς ζωής για την Ιωάννα», τόνισε.
Γενικά για το θειικό οξύ ή βιτριόλι
Το θειικό οξύ (sulfuric acid ή sulphuric acid) είναι ένα άχρωμο, ειδικώς βαρύ (πυκνότητα 1,84 g/cm3) και σχετικά ιξώδες ελαιώδες υγρό με μοριακό τύπο H2SO4 . Πρόκειται για τη χημική ουσία που παράγεται σε μεγαλύτερη ποσότητα από οποιαδήποτε άλλη και είναι το φθηνότερο οξύ βιομηχανικής χρήσης.
Το θειικό οξύ είναι ισχυρότατα διαβρωτικό και καυστικό οξύ, όπως και οξειδωτικό σε μεγάλες συγκεντρώσεις και υψηλές θερμοκρασίες. Επιπλέον, το πυκνό θειικό οξύ διαθέτει εντονότατη αφυδατική δράση και όταν έρθει σε επαφή με οργανική ύλη (π.χ. ξύλο, χαρτί) την απανθρακώνει αφαιρώντας μόρια ύδατος. Αναμιγνύεται με το νερό σε οποιαδήποτε αναλογία με έκλυση μεγάλων ποσών θερμότητας. 'Αλλη ιστορική και ευρύτερα γνωστή και «δυσώνυμη»(για τον περισσότερο κόσμο) ονομασία του είναι βιτριόλι (oil of vitriol), από την οποία προέρχεται και το επίθετο (εκ μεταφοράς) "βιτριολικός": κακός, κακότροπος, αιχμηρός, καυστικός.
Σύμφωνα με αποφάσεις της IUPAC (1990) και της Επιτροπής Ονοματολογίας της Royal Society of Chemistry (1992) το θείο στα επιστημονικά κείμενα γράφεται ως sulfur και όχι ως sulphur, τρόπος γραφής που διατηρείται σε μη επιστημονικά κείμενα.
Η ονομασία βιτριόλι είναι αποτέλεσμα μιας μεθόδου παρασκευής θειικού οξέος που χρησιμοποιούσαν οι αλχημιστές κατά την οποία πραγματοποιούσαν ξηρή απόσταξη στο ονομαζόμενο πράσινο βιτριόλι (δισθενής θειικός σίδηρος, FeSO4·7Η2Ο). Κατά την έντονη θέρμανσή το άλας διασπάται παρέχοντας ατμούς θεικού οξέος. Οι ατμοί όταν ψυχθούν, συμπυκνώνονται και παρέχουν το υγρό οξύ, το οποίο έχει μια ελαιώδη υφή. 'Ετσι ονομάστηκε έλαιο του βιτριολίου ή απλά βιτριόλι.
Να σημειωθεί ότι από την αρχαιότητα βιτριόλια ονόμαζαν τα κρυσταλλικά, συχνά διαφανή, έγχρωμα και εντυπωσιακά από άποψη μεγέθους και ομορφιά κρυστάλλων, θειικά άλατα ορισμένων μετάλλων. Η ονομασία αυτή έχει Λατινική προέλευση: vitriolium, από τα vitrum: ύαλος, vitriolus: υαλώδης.
Ο χειρισμός του θειικού οξέος και ειδικότερα των πυκνών διαλυμάτων του απαιτεί γνώση των ιδιοτήτων του μεγάλες προφυλάξεις, διότι μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατα εγκαύματα στο δέρμα και να κάψει τα ρούχα. Το θειικό οξύ είναι η πρώτη χημική ένωση από άποψη ποσότητας ετήσιας παραγωγής από τη χημική βιομηχανία και σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου διαθέτουν μονάδες παραγωγής θειικού οξέος. Σήμερα, η παγκόσμια παραγωγή του θειικού οξέος έχει ξεπεράσει τα 250 εκατομμύρια μετρικών τόνων και συνεχίζει να αυξάνεται με ρυθμό 3% κατά τα τελευταία χρόνια. Η ετήσια ποσότητα θειικού οξέος που καταναλώνει μια χώρα αποτελεί αψευδές μέτρο της δυναμικότητας της χημικής βιομηχανίας της.
Στο εμπόριο το θειικό οξύ διατίθεται κυρίως με περιεκτικότητα 96-98%. Αν και είναι εύκολη η παρασκευή του σε καθαρή μορφή (100%), η διάθεσή του στη μορφή αυτή αποφεύγεται, επειδή το καθαρό H2SO4 στερεοποιείται σε σχετικά συνήθεις θερμοκρασίες (σ.τ. = 10,5ºC), γεγονός που καθιστά δύσκολη τη μετάγγισή του από δεξαμενές ή άλλους περιέκτες.
Τα εγκαύματα από θειικό οξύ ακόμη και μετά την ίασή τους αφήνουν μόνιμα την παρουσία τους στο ανθρώπινο δέρμα.
Τι προκαλεί στο δέρμα
Το θειικό οξύ έχει ιδιότητες που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στην υγεία. Σε επαφή με το δέρμα δρα ως ερεθιστικό, διαβρωτικό, διεισδύει εύκολα σ' αυτό και προκαλεί εγκαύματα. Είναι καταστροφικά επικίνδυνο για τους οφθαλμούς, όπως και μετά από κατάποση ή εισπνοή των ατμών του.
Οι ατμοί του θειικού οξέος μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε ιστούς στη ρινική κοιλότητα, το στόμα και το αναπνευστικό σύστημα. Προκαλούν ερεθισμό, εγκαύματα, βήχα, μείωση της αναπνευστικής ικανότητας και σε σοβαρές εκθέσεις τον θάνατο. Στους οφθαλμούς προκαλούν φλεγμονές, κοκκίνισμα, δάκρυα, φαγούρα, φουσκάλες. Οι εξατμίσεις διαλυμάτων θειικού οξέος πρέπει οπωσδήποτε να εκτελούνται στον απαγωγό.
Το θειικό οξύ θεωρείται ότι είναι καρκινογόνος ένωση της κατηγορίας 1, δηλαδή θεωρείται ως ικανό για καρκινογόνο δράση στον άνθρωπο (International Agency for Research on Cancer, IARC, Occupational Safety and Health Administration, OSHA και American Conference of Govermental Industrial Hygienists *ACGIH), κατηγορία Α2 (ύποπτο καρκινογόνο). Δεν υπάρχουν δεδομένα για μεταλλαξιγόνο και τερατογόνο δράση. Ακριβείς διατυπώσεις: (α) IARC: Group 1 carcinogen, (β) OSHA: Select carcinogen, (γ) ACGIH: A2 - Suspected Human Carcinogen (contained in strong inorganic acid mists),
Απαραίτητα προστατευτικά είδη για τους εργαζόμενους
Μελέτες σε άτομα που επαγγελματικά εκτίθενται σε ατμούς θειικού οξέος έδειξαν μια αύξηση στους καρκίνους του λάρυγγα. Ωστόσο, οι περισσότεροι καρκίνοι αφορούσαν καπνιστές που ήσαν εκτεθειμένοι και σε άλλα οξέα και χημικές ουσίες.
Τοξικότητα: η ουσία είναι τοξική στα νεφρά, το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, τους πνεύμονες και την καρδιά.
Ο χειρισμός του θειικού οξέος απαιτεί χρήση μακριών γαντιών και ποδιάς (industrial apron) από καουτσούκ και καλύπτρα προσώπου. Αν πέσει θειικό οξύ στο δέρμα, η περιοχή θα πρέπει να ξεπλυθεί με άφθονες ποσότητες χλιαρού ύδατος υπό συνεχή
ροή για τουλάχιστον 30 λεπτά.
Πληροφορίες από Open, http://195.134.76.37/chemicals, Alpha
