Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical Nutrition με δείγμα 826 νεαρών ενηλίκων και είναι αποκαλυπτική. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της, η μεγάλη κατανάλωση επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος, αναψυκτικών και πρόχειρου φαγητού, σε συνδυασμό με απουσία φρούτων και λαχανικών από το τραπέζι μας, συνδέεται άμεσα με ταχύτερη βιολογική γήρανση. Με λίγα λόγια, ανθυγιεινές διατροφικές επιλογές, μας γερνούν γρηγορότερα!
Την ίδια στιγμή, διατροφή που περιλαμβάνει άφθονα φρούτα και λαχανικά και μικρότερη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, μπορεί να σχετίζεται με επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης, προσθέτουν οι συγγραφείς της μελέτης.
Διαφορές χρονολογικής και βιολογικής ηλικίας
Η χρονολογική ηλικία είναι αυτή που γνωρίζουμε όλοι και είναι ο αριθμός των ετών από τότε που γεννηθήκαμε. Η βιολογική ηλικία, ωστόσο, δεν μετρά την διάρκεια της μέχρι τώρα ζωής μας αλλά το πόσο καλά μεγαλώνουμε!
Αν και δεν υπάρχει μέχρι στιγμής απόλυτο εργαλείο για την αξιολόγηση της βιολογικής γήρανσης, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν κάποιους βιο-δείκτες που τους επιτρέπουν να υπολογίσουν τη διαφορά μεταξύ της χρονολογικής και της βιολογικής ηλικίας ώστε να εκτιμήσουν τυχόν επιτάχυνση της γήρανσης του οργανισμού και να προβλέψουν τη διάρκεια ζωής.
Η μέθοδος με μερικές επιπλέον παραμέτρους, βασίζεται στην παρατήρηση επιγενετικών μηχανισμών όπως μια χημικής διαδικασίας που συμβαίνει στο σώμα αδιάλειπτα από την γέννηση μας, τη μεθυλίωση του DNA, η οποία και επηρεάζει τη δραστηριότητα των γονιδίων.
Επιγενετική και μεθυλίωση του DNA
Ο γενετικός μας κώδικας δεν αλλάζει σε όλη μας τη ζωή. Ωστόσο, τμήματα του DNA μπορούν να «απενεργοποιηθούν» ή να «ενεργοποιηθούν» για λίγο ή μόνιμα: σε αυτή την περίπτωση δεν είναι ο κώδικας που μεταβάλλεται αλλά ο τρόπος λειτουργίας του γονιδίου.
Αυτές ονομάζονται επιγενετικές αλλαγές και συσσωρεύονται κατά την διάρκεια του βίου μας ως αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής μας.
Η μεθυλίωση είναι ο πιο κοινός τύπος επιγενετικής αλλαγής και αν έπρεπε να την περιγράψουμε απλοϊκά, είναι μια χημική μεταβολή η οποία τείνει να απενεργοποιεί τα γονίδια. Παρατηρώντας την δράση της σε συγκεκριμένα κύτταρα ή ιστούς, οι επιστήμονες μπορούν να εκτιμήσουν τη βιολογική ηλικία κάθε ατόμου.
Ο ρόλος της διατροφής
Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι η υγιεινή διατροφή μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης πολλών νοσημάτων, ορισμένα από τα οποία μπορεί να έχουν ακόμα και θανατηφόρα έκβαση.
Αυτή η ασπίδα προστασίας μπορεί να οφείλεται, λένε οι ειδικοί, σε ένα ευρύ φάσμα μηχανισμών, ένας από τους οποίους είναι και η επιγενετική.
Η συγκεκριμένη έρευνα επικεντρώθηκε σε νεαρούς ενήλικες 21–25 ετών, λαμβάνοντας υπόψιν ότι πολλές χρόνιες παθήσεις που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως ο διαβήτης τύπου 2 ή η παχυσαρκία, χρειάζονται συχνά δεκαετίες για να αναπτυχθούν, ωστόσο ξεκινούν νωρίς στη ζωή των ασθενών.
Πώς όμως τα διατροφικά πρότυπα επηρεάζουν τελικά τη βιολογική γήρανση; Σύμφωνα με τον Suvi Ravi, PhD, μεταδιδακτορικό ερευνητή στο Πανεπιστήμιο Jyväskylä στη Φινλανδία και έναν από τους συγγραφείς της μελέτης, τα ευρήματα τους συνάδουν με ανάλογες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε μεσήλικες και ηλικιωμένους, με κάποιες επιπλέον μεταβλητές να προστίθενται ωστόσο όπως ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), η συνολική ενεργειακή πρόσληψη, το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας, η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα.
Μόλις τέθηκαν σε ισχύ αυτοί οι παράγοντες, η σχέση μεταξύ των διατροφικών προτύπων και της βιολογικής γήρανσης ήταν λιγότερο σαφής. Αυτό υποδηλώνει ότι η τακτική άσκηση, για παράδειγμα, μπορεί εν μέρει να αντισταθμίσει μια φτωχότερη διατροφή.
«Γενικά, οι δίαιτες που έδιναν έμφαση σε μεγαλύτερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και χαμηλότερη πρόσληψη κρέατος, γρήγορου φαγητού και ποτών με ζάχαρη συνδέθηκαν με πιο αργή βιολογική γήρανση» εξηγεί ο Suvi Ravi.
Από την άλλη πλευρά, «διατροφή με ελλείψεις σε φρούτα και λαχανικά και πλούσιες σε κρέας, πρόχειρο φαγητό και αναψυκτικά συνδέθηκαν με ταχύτερη βιολογική γήρανση».
Αν και οι επιπτώσεις μιας κακής διατροφής στην υγεία δεν είναι κάτι άγνωστο για τους επιστήμονες, προκάλεσε έκπληξη ότι οι συνέπειες αυτές που οδηγούν σε επιβάρυνση της βιολογικής ηλικίας είναι μετρήσιμες ακόμα και σε άτομα μόλις 20 ετών.
Σύμφωνα με τον Benjamin Reiner, PhD, επικουρικό καθηγητής στο τμήμα Μεταφραστικής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο Perelman School of Medicine, «αλλαγές στη διατροφή μπορούν να μεταβάλλουν τις επιγενετικές τροποποιήσεις του γονιδιώματος και στη συνέχεια να αλλάξουν την έκφραση των γονιδίων».
Μπορεί να αντιστραφεί η βιολογική γήρανση μέσω της διατροφής;
Ναι απαντούν οι ερευνητές, επισημαίνοντας ότι σε κάποιες παρεμβατικές μελέτες η τροποποίηση της διατροφής τελικά επιβράδυνε την επιγενετική γήρανση, τουλάχιστον σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μπορεί να είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τομείς, υποστηρίζουν, επικαλούμενοι και πρόσφατη έρευνα σε ποντίκια και ανθρώπινα κύτταρα, η οποία έδειξε ότι οι επιγενετικές αλλαγές στα λιποκύτταρα που συμβαίνουν ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας, παραμένουν ακόμη και μετά την απώλεια βάρους.
«Αυτό υποδηλώνει ότι η παχυσαρκία προκαλεί μια «επιγενετική μνήμη» και η μελλοντική έρευνα για την αλλαγή αυτών των επίμονων επιγενετικών μεταβολών θα είναι σημαντική για την ανάπτυξη θεραπειών παχυσαρκίας επόμενης γενιάς», εξηγεί ο Benjamin Reiner.
Η ίδια ερευνητική ομάδα φιλοδοξεί τώρα να εξετάσει πώς οι γενετικοί παράγοντες κινδύνου συνδέονται με τον τρόπο ζωής μας αλλά το περιβάλλον διαβίωσης, διερευνώντας αν τα παραπάνω επίσης μπορούν να επηρεάσουν την βιολογική γήρανση.
