Ανοικτό ζήτημα ετών, η διεύρυνση της χρήσης βιοδεικτών, των εξετάσεων που επιτρέπουν την χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας στον κατάλληλο ασθενή, βρέθηκε στο επίκεντρο συζήτησης την οποία διοργάνωσε η All.Can Greece.
Ογκολογικοί ασθενείς και επιστημονική κοινότητα, με συμμάχους τις φαρμακευτικές εταιρείες, προάγουν τη διεύρυνση της χρήσης των ειδικών αυτών εξετάσεων, που αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα εξατομικευμένης θεραπείας και επιπλέον μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της δαπάνης και στην εξοικονόμηση πόρων.
Το Υπουργείο Υγείας φαίνεται να μοιράζεται αυτή την πεποίθηση. Κατά την προηγούμενη θητεία του Άδ. Γεωργιάδη, άλλωστε, εντάχθηκαν οι πρώτοι βιοδείκτες στο σύστημα. Έκτοτε, όμως, δεν υπήρξε καμία επικαιροποίηση, με τη λίστα να έχει κολλήσει σε 21 βιοδείκτες.
«Ημουν ο πρώτος υπουργός που συμπεριέλαβε τους βιοδείκτες με μεγαλη έκπληξη διαπίστωσα ότι τα τελευταία δέκα χρόνια δεν έχει προστεθεί ούτε ένας», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο Υπουργός Υγείας στα τέλη του περασμένου Μαΐου.
«Προσπαθούμε τώρα να το διορθώσουμε, οι βιοδείκτες αυξάνουν τη δαπάνη σε πρώτο χρόνο, αλλά μειώνουν τη δαπάνη σε πραγματικό χρόνο», είχε τονίσει τότε.
Οι βιοδείκτες ήταν και από τα πρώτα μεταρρυθμιστικά έργα που είχε υπόψη του ο Γ.Γ. Στρατηγικού Σχεδιασμού, Άρης Αγγελής, ο οποίος παρουσίασε στην εκδήλωση τα στοιχεία μελέτης, την οποία επιμελήθηκε ο Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Οικονομικής Αξιολόγησης των Τεχνολογιών Υγείας, στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Κώστας Αθανασάκης και η ομάδα του.
«Δεν υπάρχει καλύτερο δώρο σε έναν Γενικό Γραμματέα που προσπαθεί να κάνει μια αλλαγή να έρθει ο Υπουργός και να σε ρωτήσει τι γίνεται με το συγκεκριμένο θέμα», ανέφερε ο κ. Αγγελής. «Υπήρχε ένα παραθυράκι [να γινει η μεταρρύθμιση] και έτσι άνοιξε μια πόρτα, καθώς δίνεται η δυνατότητα να διατυπώσουμε το πρόβλημα και να βρούμε λύση», πρόσθεσε.
Στο επίκεντρο της εκδήλωσης της η All.Can Greece βρέθηκε λοιπόν η ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου για την έγκριση και αποζημίωση βιοδεικτών στη χώρα μας, ως συνέχεια των μέχρι σήμερα συζητήσεων και πρωτοβουλιών που έχουν ληφθεί από την ογκολογική και ακαδημαϊκή κοινότητα.
Οδικός χάρτης
Όπως μαρτυρά και ο τίτλος της παρουσίασης του κ. Αγγελή «Διαμορφώνοντας το μέλλον των βιοδεικτών: Ένας οδικός χάρτης για μια νέα Εθνική διαδικασία», πρόκειται για έναν roadmap για την εισαγωγή και αποζημίωση νέων βιοδεικτών στο σύστημα υγείας της Ελλάδας.
Η πρόταση εστιάζει στους προβλεπτικούς βιοδείκτες, τις εξετάσεις δηλαδή που παρέχουν μια πρόβλεψη σχετικά με την πιθανότητα ενός ασθενούς να ανταποκριθεί σε μια θεραπεία.
Επιδίωξη είναι, σύμφωνα με τον κ. Αγγελή, η ανάπτυξη ενός κεντρικού σχεδιασμού και μιας στρατηγικής αξιοποίησης των βιοδεικτών ως εργαλείων για τη βελτίωση της κλινικής αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ).
Επίπτωση στον προϋπολογισμό και εξοικονομήσεις
Κρίσιμο στοιχείο στην περαιτέρω αξιοποίηση των βιοδεικτών αποτελεί η επίπτωση που θα έχει στον προϋπολογισμό η εισαγωγή νέων εξετάσεων στο ΕΣΥ.
Προκειμένου να εξετάσει την επίπτωση αυτή, γνωστή και ως budget impact, ο κ. Αθανασάκης και η ομάδα του εξέτασαν την εισαγωγή 10 βιοδεικτών, που αφορούν 37 ενδείξεις (37 πληθυσμούς ασθενών), με χρονικό ορίζοντα εκτίμησης ενός έτους.
Υπολογίστηκε λοιπόν πως η επίπτωση στον προϋπολογισμό ανέρχεται σε 7,773 εκατ. ευρώ (πρόκειται για τη μέση εκτίμηση) για την διενέργεια των 10 αυτών βιοδεικτών σε 24 χιλιάδες ασθενείς (80% των επιλέξιμων ασθενών εκτιμάται βάσει αυτού του σεναρίου ότι θα εξεταστεί τελικά με τον βιοδείκτη, ενώ υπολογίστηκε και μια βάση έκπτωσης 60% στην τιμή αποζημίωσης).
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν οι σημαντικές εξοικονομήσεις που αναμένεται να προκύψουν από τη χρήση τους.
Ειδικότερα, στη μελέτη εξετάστηκαν δύο περιπτώσεις για τη διερεύνηση περιστολής του κόστους (cost offset) για το ΕΣΥ από τη διαθεσιμότητα και χρήση βιοδεικτών, δηλαδή από τη σωστή επιλογή θεραπείας και άρα αποφυγής επιπλοκών και την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων.
Στην περίπτωση της χρήσης βιοδείκτη για την κατεύθυνση μιας θεραπευτικής επιλογής σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα διαπιστώθηκε πως με μια δαπάνη γύρω στις 600 χιλιάδες ευρώ, προκύπτει περιστολή κόστους της τάξης των 11,6 εκατομμυρίων ευρώ σε βάθος τριετίας.
Αντίστοιχα, στη χρήση βιοδείκτη για την κατεύθυνση μιας θεραπευτικής επιλογής σε ασθενείς με ένα σχετικά μη συχνό γυναικολογικό καρκίνο με μια δαπάνη περίπου 1,2 εκατ. ευρώ επιτυγχάνεται περιστολή κόστους της τάξης των 9,5 εκατομμυρίων ευρώ σε βάθος τριετίας.
Θα μπορούσαν δηλαδή να εξοικονομηθούν περίπου 21 εκατ. ευρώ μόνο από τη χρήση βιοδεικτών για την επιλογή της κατάλληλης ογκολογικής θεραπείας μόνο στις δύο αυτές περιπτώσεις.
Προτάσεις χρηματοδότησης
Βέβαια, το βασικό ζητούμενο στη διεύρυνση της χρήσης βιοδεικτών παραμένει το πως θα χρηματοδοτηθεί το εγχείρημα της αποζημίωσης τους.
Περιγράφοντας τους προτεινόμενους τρόπους χρηματοδότησης για την εισαγωγή και τη διαθεσιμότητα νέων βιοδεικτών στο ΕΣΥ, ο κ. Αγγελης έκανε λόγο για την ανάγκη ρεαλιστικής αξιολόγησης.
Στο πλαίσιο της μελέτης προτάθηκαν τρεις τρόποι:
- Πρόσθετη χρηματοδότηση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Όπως τονίστηκε και από τον Γενικό Γραμματέα Στρατηγικού Σχεδιασμού πρόκειται για την πρόταση που οι περισσότεροι θα επιδιώκουν και την οποία θα προσπαθήσει ο Υπουργός να το υλοποιήσει, αλλά οι πιθανότητες να εγκριθεί είναι χαμηλές λόγω των χρονοδιαγραμμάτων.
- Εισαγωγή rebate βιοδείκτη στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατόπιν βιοδείκτη. Αυτή η πρόταση, περιλαμβάνει:
- Εισαγωγή του βιοδείκτη επί της συνταγής για εξωτερικούς ασθενείς ή για ασθενείς που λαμβάνουν φάρμακα από φαρμακεία ΕΟΠΥΥ
- Εξαγωγή ποσοτικών στοιχείων συσχέτισης βιοδείκτη και φαρμάκου (διασύνδεση ΣΗΠ με Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης για φάρμακα που χρήζουν προέγκρισης)
- Δαπάνη για τις εργαστηριακές εξετάσεις προσδιορισμού βιοδεικτών που έχουν γίνει προσδιορίζεται από το πληροφοριακό σύστημα του ΕΟΠΥΥ ανά εξάμηνο του έτους
- Η ανωτέρω δαπάνη θα επιμερίζεται στις φαρμακευτικές εταιρείες που αντιπροσωπεύουν τα φάρμακα που χορηγούνται κατόπιν βιοδείκτη, ανά εξάμηνο, με βάση το μερίδιο τους στη συνολική δαπάνη των φαρμάκων που χορηγούνται κατόπιν βιοδείκτη σε ΝΤ-5%+ΦΠΑ
- Επιλογή ένταξης των βιοδεικτών στον κλειστό προϋπολογισμό για παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, ιατροτεχνολογικά προϊόντα και συμπληρώματα ειδικής διατροφής και πιο συγκεκριμένα στη κατηγορία «Ε - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΩΝ (ΥΔΕΠ)» (Σχετικό ΦΕΚ Β΄/2365/2024). Στην προκειμένη προβλέπεται ότι:
- 3 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από την υποκατηγορία «Ε1Α – ΥΔΕΠ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ» που περιλαμβάνει τους υφιστάμενους βιοδείκτες
- 7 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από την αναμενόμενη αύξηση του κλειστού ορίου δαπάνης για παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, ιατροτεχνολογικά προϊόντα και συμπληρώματα ειδικής διατροφής που θα είναι όσο ή ποσοστιαία αύξηση του ΑΕΠ (αναμένεται περί τα 40 εκ. ευρώ για το 2025)
- Ενώ, σε αυτήν την περίπτωση θα δημιουργηθεί νέα υποκατηγορία ορίου δαπανών για το έτος 2025 με την περιγραφή «Ε1Δ – ΥΔΕΠ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΒΙΟΔΕΙΚΤΩΝ» με ετήσιο όριο δαπάνης τα 10 εκ. ευρώ για 2024 (ενώ θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται για τις επόμενες χρονιές).
Αντιδράσεις
Όπως ήταν αναμενόμενο η πρόταση για την είσοδο άλλου ένα rebate στη φαρμακευτική δαπάνη βρήκε αντίθετες τις φαρμακευτικές εταιρείες, εκπρόσωποι των οποίων σημείωσαν πως οι βιοδείκτες είναι διαγνωστικό εργαλείο, που εντάσσεται στη δαπάνη των ιατροτεχνολογικών προϊόντων.
Η επιλογή να μεταφερθεί άλλο ένα βάρος στην ήδη πιεσμένη φαρμακευτική δαπάνη θα προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα, υπογράμμισαν όσοι συμμετέιχαν στην εκδήλωση, ειδικά αφού η επιλογή για ενίσχυση του συνολικού προϋπολογισμού της Υγείας δεν τέθηκε καν ως πιθανότητα.
Ωστόσο, όπως εξήγησαν, ο προϋπολογισμός αυτός θα αυξηθεί εκ των πραγμάτων κατά 40 εκατ. ευρώ το 2025, ακολουθώντας την ποσοστιαία αύξηση του ΑΕΠ, και άρα θα μπορούσε να απορροφήσει την αύξηση της δαπάνης, η οποία υπολογίστηκε στην προκειμένη μελέτη κατά 7,7 εκατ. ευρώ (μέση εκτίμηση).
Οι εκπρόσωποι των φαρμακευτικών εταιρειών επεσήμαναν άλλωστε, ότι η χρηματοδότηση της αποζημίωσης των βιοδεικτών μπορεί να προκύψει από την ίδια την εξοικονόμηση που προκύπτει από την χρήση τους, όπως δείχνουν τα δύο παραδείγματα που εξετάστηκαν στη μελέτη.
Πάντως, ο κ. Αγγελής υπογράμμισε πως δεν πρόκειται για ειλημμένη απόφαση, αλλά μια σειρά προτάσεων, στις οποίες μπορούν να προστεθούν και άλλες προς εξέταση.
Να αναφέρουμε ότι η All.Can Greece βρίσκεται κάτω από την «ομπρέλα» All.Can International , ενός μη-κερδοσκοπικού οργανισμού, ο οποίος ξεκίνησε ως μία διεθνής πλατφόρμα διαλόγου τον Δεκέμβριο του 2016 με σκοπό τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ογκολογικής περίθαλψης και φροντίδας και την καλύτερη αποδοτικότητα των διαθέσιμων πόρων στα συστήματα υγείας με τελικό στόχο την βελτίωση των εκβάσεων για τους ασθενείς.
