Μετά από μήνες αδιέξοδων συνομιλιών, οι πρεσβευτές της ΕΕ έδωσαν τη στήριξη τους την Παρασκευή σ’ένα συμβιβαστικό κείμενο της πολωνικής Προεδρίας για να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις σχετικά με νέους κανόνες που θα διευκολύνουν τη χρήση ορισμένων τεχνικών γονιδιακής επεξεργασίας (NGT) στις καλλιέργειες στην ΕΕ.
Οι τεχνικές αυτές- με πιο διάσημη τη βραβευμένη με Νόμπελ CRISPR-Cas9 - επιτρέπουν στους επιστήμονες να επεξεργάζονται το γονιδίωμα μιας καλλιέργειας για να επιτύχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως αυξημένη αντοχή σε ασθένειες ή ακραίες καιρικές συνθήκες.
Επί του παρόντος, οι τεχνολογίες αυτές υπόκεινται στον αυστηρό κανονισμό της ΕΕ για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (GMO), καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την εμπορία τους στο μπλοκ.
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαικού Συμβουλίου, η πρόταση αποσκοπεί στην ενίσχυση της καινοτομίας και της βιωσιμότητας στον αγροδιατροφικό τομέα, συμβάλλοντας παράλληλα στην επισιτιστική ασφάλεια και στη μείωση των εξωτερικών εξαρτήσεων. Ο κανονισμός θα εξασφαλίσει ισχυρή προστασία της υγείας του ανθρώπου, των ζώων και του περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα θα εγγυάται ότι ο τομέας της φυτικής αναπαραγωγής είναι ασφαλής, διαφανής και ανταγωνιστικός.
Η πρόταση δημιουργεί δύο διακριτές οδούς για τη διάθεση φυτών που έχουν υποστεί τεχνικές NGT στην αγορά:
- φυτά κατηγορίας 1 NGT: θα μπορούσαν να προκύψουν με φυσικό τρόπο ή μέσω συμβατικών μεθόδων αναπαραγωγής- θα εξαιρούνται από τους κανόνες που ορίζονται σήμερα στη νομοθεσία για τα GMO και δεν θα πρέπει να επισημαίνονται- ωστόσο, οι σπόροι που παράγονται μέσω αυτών των τεχνικών θα πρέπει να επισημαίνονται
- φυτά κατηγορίας 2 NGT: όλα τα άλλα φυτά NGT θα υπόκεινται σε κανόνες της νομοθεσίας για τα GMO (συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης κινδύνου και της έγκρισης πριν από τη διάθεσή τους στην αγορά)και θα πρέπει να επισημαίνονται ως τέτοια.
Επιπλέον, η πρόταση αποκλείει τη χρήση τεχνικών NGT στη βιολογική παραγωγή.
Ωστόσο, το Συμβούλιο προτείνει ορισμένες αλλαγές λαμβάνοντας υπόψη τους περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς στόχους, καθώς και τις ανησυχίες σχετικά με την κατοχύρωση πατεντών. Αυτές περιλαμβάνουν:
- σύμφωνα με την εντολή του Συμβουλίου, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να απαγορεύσουν την καλλιέργεια φυτών της κατηγορίας 2 NGT στην επικράτειά τους
- τα κράτη μέλη μπορούν να λάβουν μέτρα για να αποφύγουν την ακούσια παρουσία φυτών της κατηγορίας 2 NGT σε άλλα προϊόντα και θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την πρόληψη της διασυνοριακής μόλυνσης
- προκειμένου να αποφευχθεί η ακούσια παρουσία φυτών της κατηγορίας 1 NGT στη βιολογική γεωργία στην επικράτειά τους, τα κράτη μέλη μπορούν να λάβουν μέτρα, ιδίως σε περιοχές με ειδικές γεωγραφικές συνθήκες, όπως ορισμένες νησιωτικές χώρες της Μεσογείου και νησιωτικές περιοχές
Σε επίπεδο επόμενων κινήσεων, ουσιαστικά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δίνει το πράσινο φως να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το τελικό κείμενο του κανονισμού. Το τελικό αποτέλεσμα θα πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο προτού τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός.
Το παρασκήνιο της ψηφοφορίας στο Συμβούλιο
Σύμφωνα πάντως με το Euractiv, ενόψει της ψηφοφορίας που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στο Συμβούλιο υπήρχαν δύο βασικοί αστάθμητοι παράγοντες: το Βέλγιο και η Ελλάδα!
Τρεις διπλωμάτες της ΕΕ επιβεβαίωσαν ότι το Βέλγιο ψήφισε υπέρ, αλλά με μια «δήλωση» που αναφέρει ότι δεν θα υποστήριζε απαραίτητα μια τελική συμφωνία μετά από διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο.
Η Ελλάδα, η οποία ήταν επίσης αναποφάσιστη για τη στάση της μέχρι την τελευταία στιγμή, αποφάσισε «να μην αντιταχθεί» στην πολωνική πρόταση, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές.
Πηγές: Euractiv, Ευρωπαικό Συμβούλιο